Uwarunkowania genetyczne wad serca
Od dawna zwykło się myśleć, iż powstawanie wad serca, podobnie jak i innych wad wrodzonych, jest uwarunkowane genetycznie. Taką tezę wiązano z potwierdzeniem obecności wad serca prawie w każdym przypadku liczbowych aberracji chromosomalnych, czyli nieprawidłowości przebiegających z nieprawidłową liczbą chromosomów: trisomii pary 13., 18., a także w przebiegu zespołu Downa czy zespołu Turnera. W praktyce okazuje się, że uwarunkowania genetyczne dotyczą zaledwie 10% pacjentów ośrodków kardiologii prenatalnej. U prawie 90% z nich nie można się doszukać podłoża genetycznego wady serca.
Zdarzają się także wady genetyczne przebiegające z prawidłowym kariotypem (czyli liczbą chromosomów), ale z nieprawidłową strukturą chromosomów, np. z zespołem tzw. mikrodelecji. W większości przypadków mają one również swoją manifestację kliniczną.
Są wreszcie choroby monogenowe (spowodowane mutacjami pojedynczych genów), w których do charakterystycznych cech należą wady serca, np. zespół Holta-Orama, Noonana czy Cornelii di Lange.
Do tej pory udało się rozpoznać niektóre mutacje genowe odpowiedzialne za powstawanie wad, np. odkryto, że mutacja genu NKX2,5 na chromosomie 5q35 jest odpowiedzialna za powstanie tetralogii Fallota, a mutacja genu TBX5 prowadzi do wystąpienia zespołu Holta-Orama.
Aktualnie rozpoznanych jest ponad 40 zespołów i chorób genetycznych przebiegających z wadami serca.
Zespoły i choroby genetyczne przebiegające z wadami serca | |||
---|---|---|---|
Zespoły genetyczne z nieprawidłową liczbą chromosomów |
Zespół Patau (trisomia 13)
|
TAC, DORV, TOF, VASD, AVC |
Rozszczep wargi/podniebienia, polidaktylia (dodatkowe palce), wady ośrodkowego układu nerwowego (OUN) |
Zespół Edwardsa (trisomia 18) |
VSD, AVC, DORV, TOF
|
Wady OUN, przepuklina przeponowa, wady nerek, przewodu pokarmowego, układu kostnego |
|
Zespół Downa (trisomia 21) |
AVC, VSD |
Wady przewodu pokarmowego |
|
Zespół Turnera (monosomia X0) |
Koarktacja aorty, anomalie zastawki aortalnej |
Wady nerek, obrzęki limfatyczne, szeroki kark, niski wzrost |
|
Zespoły genetyczne z nieprawidłową strukturą chromosomów |
Zespół Wolfa –Hirschorna |
VSD |
Płaski profil twarzy, rozszczep podniebienia, wyrośla skórne, wady OUN, wady układu moczowego, spodziectwo, wielowodzie, hipotrofia |
Zespół Williamsa |
PS, CoA |
Skrócenie kości nosowej, hipotrofia, dysmorfia twarzy, rozszczep wargi, klinodaktylia (skrzywienie palców) |
|
Zespół Cri-du chat |
VSD, TOF |
Małogłowie, dysmorfia twarzy, hipotrofia |
|
Zespoły wad na tle chorób monogenowych |
Zespół Alagilla |
TOF, VSD |
Wady dróg żółciowych, wady kręgów |
Zespół Cornelii di Lange |
VSD, ASD, PS |
Nieprawidłowy rozwój kończyn górnych, długie rzęsy |
|
Zespół Holta-Orama |
VSD |
Nieprawidłowy rozwój kciuka, kości przedramienia |
|
Zespół Noonana |
PS, CoA, kardiomiopatia |
Opóźnienie rozwoju |
|
Zespół Rubinsteina-Taybi |
VSD, CO, HLHS |
Szerokie kciuki i paluchy |
|
Zespół Smitha-Lemli-Opitza |
VSD, AVC, TAPVR |
Syndaktylia (zrosty między palcami), rozszczep podniebienia
|
Autor: prof. Maria Respondek-LiberskaŹródło: „Moje dziecko ma wadę serca”
pod red.: prof. E. Malca, dr hab. K. Januszewskiej, M. Pawłowskiej