Leksykon skrótów i terminów medycznych

AF

(atrial fibrillation) migotanie przedsionków

Ao

(aorta) aorta

AoArch

(aortic arch) łuk aorty

AoAsc

(ascending aorta) aorta wstępująca

AoDesc

(descending aorta) aorta zstępująca

APW

(aorto-pulmonary window) okienko aortalno-płucne

ARVC

(arrhythmogenic right ventricular cardiomyopathy) arytmogenna kardiomiopatia prawej komory

AS

(aortic stenosis) zwężenie zastawki aortalnej

ASD 

(atrial septal defect) ubytek przegrody międzyprzedsionkowej

ASD II

(ostium secundum atrial septal defect) ubytek przegrody międzyprzedsionkowej typu otworu wtórnego

ASD-cs

(coronary sinus atrial septal defect) ubytek przegrody międzyprzedsionkowej typu zatoki wieńcowej

ASD-sv inf

(sinus venosus atrial septal defect inferior) ubytek przegrody międzyprzedsionkowej typu zatoki żylnej dolny

ASD-sv sup

(sinus venosus atrial septal defect superior) ubytek przegrody międzyprzedsionkowej typu zatoki żylnej górny

ASO

(atrial septal occluder) zapinka do zamykania ubytku w przegrodzie międzyprzedsionkowej

ATP

(antitachycardia pacing) stymulacja antytachyarytmiczna

AV

(aortic valve) zastawka aortalna

AVN

(atrioventricular node) węzeł przedsionkowo-komorowy

AVC

(atrioventricular canal) kanał przedsionkowo-komorowy

AVSD

(atrioventricular septal defect) ubytek przegrody przedsionkowo-komorowej

BWG

(Bland-White-Garland syndrome) zespół Blanda, White’a i Garlanda

CAVC

(complete atrioventricular canal) całkowity kanał przedsionkowo-komorowy

CCHB

(complete congenital heart block) całkowity wrodzony blok serca

CO 

(cardiac output) rzut serca – pojemność minutowa

cTGA (cTGV)

(congenitally corrected transposition of the great arteries) skorygowane przełożenie dużych (wielkich) naczyń

CHD

(congenital heart disease) wrodzona wada serca

CHF

(congestive heart failure) zastoinowa niewydolność serca

CoA

(coarctation of the aorta) zwężenie cieśni aorty, koarktacja aorty

CPB 

(cardio-pulmonary bypass) krążenie pozaustrojowe

CT

(computer tomography) tomografia komputerowa

DA

(ductus arterious) przewód tętniczy (przewód tętniczy Botalla)

DAA

(double aortic arch) podwójny łuk aorty

DCM

(dilated cardiomyopathy) kardiomiopatia rozstrzeniowa

DILV

(double inlet left ventricle) dwunapływowa lewa komora

DORV

(double outlet right ventricle) dwuujściowa prawa komora

DV

(ductus venosus) przewód żylny

ECC

(extracorporeal circulation) krążenie pozaustrojowe

ECLS

(extracorporeal life support) pozaustrojowe wspomaganie układu krążenia i oddychania

ECMO

(extracorporeal membrane oxygenation) pozaustrojowe utlenowanie krwi

EKG

elektrokardiogram

FE

(fetal echocardiography) echokardiografia płodowa

FO

(foramen ovale) otwór owalny

HCM

(hypertrophic cardiomyopathy) kardiomiopatia przerostowa

HLHS

(hypoplastic left heart syndrome) zespół niedorozwoju lewego serca

HOCM

(hypertrophic obstructive cardiomyopathy) kardiomiopatia przerostowa

HRHS

(hypoplastic right heart syndrome) zespół niedorozwoju prawego serca

IAA

(interrupted aortic arch) przerwany łuk aorty

IAS

(interatrial septum) przegroda międzyprzedsionkowa

ICD

(implantable cardioverter defibrillator) kardiowerter-defibrylator

InnA

(innominate artery) pień ramienno-głowowy

INR

(international normalized ratio) międzynarodowy znormalizowany współczynnik protombinowy

IVC

(inferior vena cava) żyła główna dolna

IVS

(interventricular septum) przegroda międzykomorowa

L-TGA

(L-transposition of the great arteries) skorygowane przełożenie wielkich pni tętniczych

LA 

(left atrium) lewy przedsionek

LCA

(left coronary artery) lewa tętnica wieńcowa

LCC

(left common carotid artery) lewa tętnica szyjna wspólna

LPA

(left pulmonary artery) lewa tętnica płucna

LPV

(left pulmonary vein) lewa żyła płucna

LSCA 

(left subclavian artery) lewa tętnica podobojczykowa

LV

(left ventricle) lewa komora

LVOTO

(left ventricular outflow tract obstruction) zwężenie drogi odpływu lewej komory

MAPCA

(major aorto-pulmonary collateral arteries) tętnice krążenia obocznego systemowo-płucnego

MI

(mitral insufficiency) niedomykalność zastawki dwudzielnej (mitralnej)

MPA 

(main pulmonary artery) pień tętnicy płucnej

MR

(magnetic resonance) magnetyczny rezonans jądrowy

MS

(mitral stenosis) zwężenie zastawki dwudzielnej/mitralnej

MV

(mitral valve) zastawka dwudzielna (mitralna)

MVP

(mitral valve prolapse) wypadanie zastawki dwudzielnej (mitralnej)

OUN

ośrodkowy układ nerwowy

PA

(pulmonary atresia) atrezja (zarośnięcie) zastawki tętnicy płucnej

PA/IVS

(pulmonary atresia with intact ventricular septum) zarośnięcie (atrezja) zastawki tętnicy płucnej z ciągłą przegrodą międzykomorową

PAPVD

(partial anomalous pulmonary venous drainage) częściowy nieprawidłowy spływ żył płucnych

PAVC

(partial atrioventricular canal) częściowy kanał przedsionkowo-komorowy

PB

(plastic bronchitis) plastyczne zapalenie oskrzeli

PDA

(patent ductus arterious) przetrwały przewód tętniczy Botalla

PLE

(protein losing enteropathy) zespół utraty białka do przewodu pokarmowego

PPH

(primary pulmonary hypertension) pierwotne nadciśnienie płucne

PPHN

(persistent pulmonary hypertension of the newborn) przetrwałe nadciśnienie płucne u noworodków

PS

(pulmonary stenosis) zwężenie zastawki tętnicy płucnej

PV

(pulmonary valve) zastawka tętnicy płucnej

RA

(right atrium) prawy przedsionek

RCA

(right coronary artery) prawa tętnica wieńcowa

RCC

(right common carotid artery) prawa tętnica szyjna wspólna

RDS

(respiratory distress syndrome) zespół zaburzeń oddychania

RPA

(right pulmonary artery) prawa tętnica płucna

RPV

(right pulmonary vein) prawa żyła płucna

RSCA 

(right subclavian artery) prawa tętnica podobojczykowa

RTG

badanie radiologiczne

RV

(right ventricle) prawa komora

RVOTO

(right ventricular outflow tract obstruction) zwężenie drogi odpływu z prawej komory

SAN

(sinoatrial node) węzeł zatokowo-przedsionkowy

SubAS

(subvalvar aortic stenosis) podzastawkowe zwężenie aorty

SupraAS

(supravalvar aortic stenosis) nadzastawkowe zwężenie aorty

SV

(single ventricle) pojedyncza komora

SVC

(superior vena cava) żyła główna dolna

TA

(tricuspid atresia) zarośnięcie (atrezja) zastawki trójdzielnej

TAC

(truncus arteriosus communis) wspólny pień tętniczy

TAPVC

(total anomalous pulmonary venous connection) całkowite nieprawidłowe połączenie żył płucnych

TAPVD (TAPVR)

(total anomalous pulmonary venous drainage/return) całkowity nieprawidłowy spływ żył płucnych

TAVC

(transitional atrioventricular canal) przejściowy kanał przedsionkowo-komorowy

TCPC

(total cavopulmonary connection) całkowite połączenie żylno-płucne

TGA

(transposition of the great arteries) przełożenie dużych naczyń (przełożenie wielkich pni tętniczych)

TOF

(tetralogy of Fallot) tetralogia Fallota

TS

(tricuspid stenosis) zwężenie zastawki trójdzielnej

TV

(tricuspid valve) zastawka trójdzielna

VAD

(ventricular assist device) mechaniczne wspomaganie komór serca (sztuczne serce)

VF

(ventricular fibrillation) migotanie komór

VR

(vascular ring) pierścień naczyniowy

VSD

(ventricular septal defect) ubytek międzykomorowy

VSD-avc

(ventricular septal defect of atrioventricular canal type) ubytek międzykomorowy typu kanał przedsionkowo-komorowy

VSD-cs

(conal ventricular septal defect) ubytek międzykomorowy podpłucny

VSD-cv

(cono-ventricular septal defect) ubytek międzykomorowy okołobłoniasty

VSD-m

(muscular ventricular septal defect) ubytek międzykomorowy mięśniowy

VT

(ventricular tachycardia) tachykardia komorowa

Ablacja

Zabieg wykonywany w celu zniszczenia w sercu ogniska będącego źródłem arytmii.

Allograft (homograft) 

Przeszczepiony fragment tkanki (zastawka, tętnica etc.) pobrany od dawcy należącego do tego samego gatunku co biorca.

Angiografia

Rentgenograficzna metoda badania naczyń krwionośnych po wprowadzeniu do nich środka kontrastującego.

Angioplastyka balonowa 

Metoda poszerzania zwężonego naczynia krwionośnego (np. aorty) za pomocą specjalnego cewnika z balonikiem, który po wprowadzeniu w zwężony odcinek wypełnia się środkiem cieniującym.

Antykoagulant

Lek zmniejszający krzepliwość krwi.

Aorta

Główna tętnica człowieka. Wychodząc z lewej komory serca, przechodzi przez klatkę piersiową i jamę brzuszną w kierunku kończyn dolnych. Po drodze odchodzą od niej tętnice zaopatrujące wszystkie części i narządy organizmu.

APGAR

Skala oceny noworodków po urodzeniu. Kryteria tej oceny to: akcja serca, oddech, napięcie mięśni, reakcja na wprowadzenie cewnika do nosa i kolor skóry. Za każdy z tych parametrów noworodek otrzymuje od 0 do 2 punktów. Skala Apgar noworodka urodzonego w dobrym stanie mieści się w granicach od 8 do 10 punktów.

Arytmia

Niemiarowość rytmu serca. Jest objawem różnych czynnościowych lub organicznych zmian w sercu, albo zaburzeń ogólnoustrojowych.

Ataki anoksemiczne (Napady anoksemiczne) 

Napady sinicy spowodowanej zmniejszeniem przepływu krwi przez płuca, przebiegające z dużym niepokojem dziecka (krzyk) lub przeciwnie z apatią (omdlenia). 

Atrezja

Wrodzone zarośnięcie zastawki, otworu lub przewodu.

Atrioseptostomia balonowa (Zabieg Rashkinda) 

Zabieg polegający na mechanicznym przerwaniu przegrody międzyprzedsionkowej w miejscu otworu owalnego przez cewnik z balonikiem wprowadzanym przez duże żyły.

Autograft

Autoprzeszczep. Przeszczepiony fragment tkanki (zastawka, tętnica etc.) pobrany z organizmu pacjenta.

Badanie echokardiograficzne (Echo; USG serca)

Badanie nieinwazyjne wykorzystujące fale ultradźwiękowe, pozwalające na dokładne odwzorowanie anatomii serca, a także przy użyciu metody Dopplera, umożliwiające ocenę pracy serca. 

Badanie elektrokardiograficzne (EKG)

Badanie oceniające elektryczną czynność mięśnia sercowego (w praktyce rejestruje się różnice potencjałów pomiędzy dwiema elektrodami). 

Badanie hemodynamiczne 

Pomiar ciśnienia oraz utlenowania krwi w naczyniach i jamach serca.

Badanie Holterowskie EKG (Elektrokardiografia holterowska, Holter) 

Badanie pozwalające zarejestrować elektryczną czynność serca przez wiele godzin. Najczęściej trwa dobę, ale może też trwać kilka dni.

Cewnikowanie serca

Inwazyjna metoda badania układu krążenia, polegająca na wprowadzeniu do serca i/lub dużych naczyń specjalnego cewnika, przez który podawany jest środek kontrastowy (obrazowanie anatomii – angiografia) oraz mierzone jest ciśnienie i pobierane próbki krwi do oceny utlenowania (badanie hemodynamiczne).

Badanie radiologiczne (rentgen) klatki piersiowej 

Obrazowe badanie klatki piersiowej przy użyciu promieniowania rentgenowskiego, służące w kardiologii dziecięcej do oceny położenia, wielkości i kształtu serca oraz płuc i jam opłucnowych.

Bradykardia

Bardzo wolna akcja serca, rzadkoskurcz.

Biopsja

Pobranie tkanki z żywego ustroju do badania np. histologicznego.

Blok przedsionkowo-komorowy (Blok serca)

Zaburzenie przewodnictwa bodźców w sercu pomiędzy przedsionkami a komorami. 

Ciśnienie krwi 

Parcie krwi na ściany naczyń krwionośnych. Różnica między wyższym - tętniczym i niższym - żylnym ciśnieniem warunkuje krążenie krwi w układzie krwionośnym.

Ciśnienie tętnicze krwi 

Siła, jaką wywiera przepływająca krew na ścianę naczynia w tętnicach.

Ciśnienie rozkurczowe

Ciśnienie krwi podczas rozkurczu serca.

Ciśnienie skurczowe

Ciśnienie krwi w czasie skurczu serca.

Defibrylacja

Przerwanie migotania komór. Powoduje uporządkowanie ładunków elektrycznych w sercu i powrót prawidłowego przewodzenia w układzie bodźcoprzewodzącym.

Defibrylator

Elektryczne urządzenie do defibrylacji.

Dekstrokardia

Położenie serca ze skierowaniem koniuszka serca w prawo.

Dojście naczyniowe 

Przezskórne nakłucie żyły lub tętnicy.

Dusznica bolesna

Choroba niedokrwienna serca spowodowana zmianami morfologicznymi w naczyniach wieńcowych (miażdżyca). W wyniku zaburzenia równowagi między aktualnym zapotrzebowaniem na tlen i związki energetyczne a ich dostawą, powstaje ostre lub długotrwałe pogorszenie czynności serca.

Elektrokardiogram (zapis EKG, krzywa EKG) 

Graficzny zapis badania elektrokardiograficznego. 

Fenestracja

Otwór.

Fluoroskop

Aparat rentgenowski do prześwietleń.

Hemodylucja 

Rozcieńczenie krwi pacjenta (np. podczas operacji, płynami znajdującymi się w układzie drenów krążenia pozaustrojowego).

Heterograft (Ksenograft)

Specjalnie spreparowany i przeszczepiony fragment tkanki (np. zastawka, tętnica) pochodzącej od osobnika innego gatunku (dla człowieka tkanka zwierzęca).

Hipoplazja

Niedorozwój.

Hipotermia

Obniżona temperatura ciała. 

Homograft (Allograft)

Przeszczepiony fragment tkanki (np. zastawka, tętnica) pobrany od dawcy należącego do tego samego gatunku co biorca.

Infekcyjne zapalenie wsierdzia (IWZ) 

Schorzenie tkanki wyścielającej wnętrze serca, spowodowane przez drobnoustroje (bakterie, wirusy lub grzyby).

Intubacja dotchawicza 

Założenie rurki do dróg oddechowych (tchawicy) w celu podłączenia do sztucznego oddychania (respiratora).

Kardiomegalia 

Powiększenie serca.

Koarktacja

Zwężenie aorty w miejscu jej cieśni.

Komora serca

Jama serca pompująca krew dzięki rytmicznym skurczom jej ściany. W prawidłowym sercu są 2 komory: bardzo gruba i silna lewa komora (tzw. systemowa) pompująca krew do aorty i całego ciała oraz znacznie cieńsza prawa komora pompująca krew do płuc.

Korekcja anatomiczna 

Operacja przywracająca prawidłową anatomię serca.

Korekcja paliatywna 

Operacja lub zabieg łagodzący objawy wady, nieprzywracający jednak prawidłowej anatomii.

Krążenie płucne 

Układ krążenia doprowadzający krew żylną z serca do płuc i odprowadzający krew utlenowania z płuc do serca.

Krążenie pozaustrojowe 

Zastąpienie pracy płuc i serca w czasie operacji kardiochirurgicznej poprzez zastosowanie sztucznego płuco-serca, które pompuje do ciała utlenowaną krew.

Krążenie systemowe (tzw. obwodowe)

Układ krążenia krwi doprowadzający krew utlenowaną z serca do całego organizmu (z wyjątkiem płuc) i odprowadzający krew żylną z organizmu do serca.

Ksenograft (Heterograft) 

Specjalnie spreparowany i przeszczepiony fragment tkanki (np. zastawka, tętnica) pochodzącej od osobnika innego gatunku (dla człowieka tkanka zwierzęca).

Kwasica metaboliczna 

Nagromadzenie się w krwi i w tkankach produktów przemiany materii o odczynie kwaśnym.

Materiał embolizacyjny

Materiał w świetle naczynia, który z prądem krwi dostaje się do węższych naczyń i powoduje ich zamkniecie np. skrzeplina oraz materiał używany w trakcie zabiegów interwencyjnych np. sprężynka wewnątrznaczyniowa – coil lub implant Amplatzera.

Mięsień sercowy 

Tkanka mięśniowa o specyficznej i właściwej tylko dla niej budowie, z której zbudowane są ściany serca. 

Migotanie komór 

Zaburzenie rytmu serca polegające na bezładnym przepływie impulsów w mięśniu sercowym bez efektywnego skurczu i powodujące zatrzymanie pracy serca oraz przepływu krwi w naczyniach krwionośnych. Jedynym ratunkiem jest natychmiast podjęta reanimacja i zlikwidowanie migotania komór przez wykonanie zabiegu, tzw. defibrylacji elektrycznej za pomocą odpowiedniego urządzenia - defibrylatora.

Migotanie przedsionków 

Zaburzenie rytmu serca polegające na bardzo szybkim i nieregularnym skurczu przedsionków. 

Naczynia wieńcowe 

Naczynia krwionośne zaopatrujące mięsień sercowy.

Nadciśnienie tętnicze 

Podwyższenie ciśnienia tętniczego krwi ponad normę spoczynkową.

Nadciśnienie płucne 

Podwyższenie ciśnienia krwi w tętnicach płucnych ponad normę. Długo utrzymujące się nadciśnienie płucne doprowadza do nieodwracalnych zmian w ścianach naczyń krwionośnych, które uniemożliwia często korekcję wady serca. 

Nasierdzie 

Błona pokrywająca z zewnątrz mięsień sercowy ściśle do niego przylegając.

Niedociśnienie (podciśnienie tętnicze) 

Obniżenie ciśnienia tętniczego krwi poniżej normy.

Niedokrwienie

 Niedostateczne ukrwienie tętnicze tkanki lub narządu.

Niedotlenienie narządów i tkanek 

Stan wywołany niedostateczną ilością tlenu dostarczaną do tkanek i narządów organizmu.

Niewydolność serca

Sytuacja, w której serce nie pompuje do ciała wystarczającej ilości krwi niezbędnej do prawidłowego funkcjonowania organizmu.

Niewydolność krążenia 

Niewystarczający w stosunku do potrzeb przepływ krwi przez tkanki i narządy organizmu.

Oksymetr 

Przyrząd do automatycznego odczytywania procentowej zawartości tlenu w pobranej próbce krwi.

OIOM

Oddział intensywnej opieki medycznej.

Opór naczyniowy 

Opór stawiany krążącej krwi przez tętnice.

Opór (naczyniowy) płucny 

Opór stawiany krwi przez tętnice płucne. Jest on ponad dziesięciokrotnie mniejszy od oporu tętnic krążenia systemowego.

Osierdzie  

(Worek osierdziowy) Włóknista błona otaczająca serce, wypełniona niewielką ilością płynu. 

Otwór owalny 

Otwór znajdujący się w przegrodzie międzyprzedsionkowej umożliwiający przepływ krwi z prawego do lewego przedsionka w okresie płodowym. Otwór ten powinien zamknąć się samoistnie po urodzeniu, a zarosnąć w kilka tygodni po narodzinach.

Pień płucny (tętnica płucna) 

Naczynie wychodzące z prawej komory, doprowadzające krew żylną do płuc.

Pojemność minutowa serca

Ilość krwi wyrzucanej przez każdą z komór w ciągu minuty.

Pracownia hemodynamiczna 

Sala, w której przeprowadzane jest cewnikowanie serca i zabiegi interwencyjne.

Przedsionek serca 

Niskociśnieniowa jama serca, do której napływa krew z żył systemowych (prawy przedsionek) lub z żył płucnych (lewy przedsionek), położona w górnej części serca.

Przegroda serca 

Struktura wewnątrz serca oddzielająca prawą cześć serca od lewej, uniemożliwiająca mieszanie się krwi żylnej z tętniczą.

Przewód tętniczy (Przewód tętniczy Botalla)

Naczynie łączące tętnicę płucną z aortą umożliwiające przepływ krwi w okresie płodowym. Dzięki niemu krew omija nieczynne płuca i przedostaje się bezpośrednio do aorty. Przewód powinien zamknąć się samoistnie w kilka dni po narodzinach.

Pulsoksymetr

Aparat przeznaczony do nieinwazyjnego, ciągłego monitorowania stopnia nasycenia tlenem krwi tętniczej oraz częstości akcji serca.

Rezonans magnetyczny (NMR)

Metoda nieinwazyjnego obrazowania ciała pozwalająca ocenić anatomię, fizjologię, w tym wrodzoną lub nabytą patologię m.in. układu sercowo-naczyniowego.

Rozkurcz

Faza pracy serca, w której krew napływa do poszczególnych jego jam, powodując ich bierne rozciąganie.

Rozkurczowe ciśnienie krwi 

Najniższa wartość ciśnienia tętniczego.

Rozrusznik

Urządzenie elektroniczne, które wysyła bodźce elektryczne do serca, pobudzając je do rytmicznej, regularnej pracy w sytuacji, gdy samo nie kurczy się dostatecznie szybko. Zazwyczaj urządzenie to zasilane bateriami jest wszywane pod skórę pacjenta w okolicę pod obojczykiem (u małych dzieci pod mostkiem).

Rzut serca

Ilość krwi wyrzucana przez lewą komorę do aorty w czasie jednej minuty.

Saturacja

Stopień nasycenia tlenem krwi tętniczej.

Septacja komór 

Podzielenie wspólnej komory przegrodą międzykomorową z tworzywa sztucznego.

Shunt

Przeciek pomiędzy komorami, przedsionkami lub dużymi naczyniami umożliwiający mieszanie się krwi żylnej z tętniczą. Nazwę tą stosuje się również jako określenie połączenia sztucznym naczyniem tętnic systemowych (aorty i jej odgałęzień) z tętnicami płucnymi (tzw. zespolenie) w celu zwiększenia przepływu krwi przez płuca.

Sinica

Zabarwienie skóry na kolor sinawo-niebieski na skutek dużej zawartości we krwi hemoglobiny niepołączonej z tlenem (w przypadku wad serca mieszanie krwi w sercu jest przyczyna domieszki krwi żylnej w krążeniu systemowym). Szczególnie widoczna wokół ust i koniuszkach palców, nasilająca się przy płaczu.

Skurcz serca

Faza pracy serca, w której mięsień sercowy kurczy się i krew jest wypychana z serca do organizmu i do płuc.